TANNER EVRELEMESİ

​

KIZLAR

​

GÖĞÜS BÜYÜMESİ

​

Evre 1 : İnfantil durumdur.

Evre 2 : Göğüs tomurcuğu belirmiş, papilla yükselmiş, areola çapı artmaya başlamıştır. Evre 3 : Göğüs ve areola daha büyümüştür. Yandan bakıldığında devamlılık gösteren konturu vardır.

Evre 4 : Areola ve papilla daha da büyümüş olup ikisi göğsün geri kalanının konturunu aşan bir çıkıntı oluşturmuştur.

Evre 5 : Erişkin göğsü. Areolaya ait kabartı gerilemiş ve erişkin göğsünün tipik düz yuvarlak konturu oluşmuştur. Sadece papilla çıkıntı halindedir.

 

Bazı kızlarda Evre 4 görünümü birinci gebeliğe hatta daha sonrasına kadar devam edebilir. Bazı kızlarda ise 4.evreden geçmeden 3.evreden direkt olarak 5.evreye geçiş gözlenir. ADOLESAN SAĞLIĞI II 13 Göğüs gelişiminin 2.evreden 5.evreye ulaşması ortalama 4 yıl sürer, bu dönem 1,5 yıl kadar kısa, 9 yıl kadar uzun sürebilir. Onat, Türk kızlarında göğüs gelişmesinin erken başladığı ölçüde total gelişme süresinin uzadığını belirlemiş ve total göğüs gelişme süresini ortalama 3.33 yıl (1.6-5.1 yıl) olarak bulmuştur. Neyzi ve arkadaşları ise bu süreyi dört sosyoekonomik düzeyde benzer ve Onat'ın saptadığından oldukça uzun (5.11, 5.25, 5.28 ve 5.2 yıl) olarak belirlemişlerdir. Göğüs gelişimi normal kızlarda 8 yaşından itibaren ve genellikle 13 yaşından önce gözlenir. Ancak kızların %2-3'ünde daha ileri yaşa kadar hiç bir değişiklik gözlenmese de puberte sonuçta normal olarak ilerleyebilir. Diğer taraftan, bazı kızların 12 yaşından önce tümüyle olgun göğüsleri bulunabilir. Geç gelişen kızların göğüs gelişimi ise 19 yaşına, hatta daha ileri bir yaşa kadar tamamlanmamış olabilir.

​

PUBİK KILLANMA

​

Pubik kıllanma da göğüs gelişimi gibi Tanner tarafından tanımlanan 5 farklı evrede değerlendirilmektedir:

Evre 1 : Pubik bölgede pigmentli kıl yoktur.

Evre 2 : Başlıca labial bölgede pigmentli düz kıllar mevcuttur.

Evre 3 : Pigmentli kıllar kıvrıklaşmaya ve mons pubis üzerine yayılmaya başlamıştır. Evre 4 : Pigmentli kıllar mons pubise yayılmış fakat üçgeni tam doldurmamıştır.

Evre 5 : Kıllar pubik üçgeni sık olarak kaplamıştır (Erişkin evre). Aksiller kıllanma ise genellikle pubik kıllanmadan bir yıl kadar sonra başlar. Pubik kıllanma gelişimi başladıktan tamamlanana dek ortalama 3 yıl geçer; bu süre 2 ile 5 yıl arasında değişebilir. Türk kızlarında ise 1970'li yıllarda bu süre ortalama 4.01 yıl olarak bildirilmiştir.

​

​

ERKEKLER

​

Erkek çocuklarda pubik kıllanma pubertenin ilk fiziksel bulgusu gibi gözükse de,testis hacimlerinin artması erkek çocuklarda pubertenin ilk fiziksel bulgusudur. Testis volümünün 4 ml'nin üzerine çıkması ya da uzun aksının 2,5 cm veya üzerine ulaşması puberteye girildiğini gösterir. Pubik kıllanmanın belirmesi bu değişikliği takip eder.Testis büyümesi ortalama olarak 12 yaşından önce başlar ve 9,5 yaşından itibaren gözlenebilir. Bundak ve arkadaşları 1975-1980 yıllarında doğmuş yüksek sosyoekonomik düzey Türk erkek çocuklarında 4 ml ve üzerindeki testis volümüne ortalama 11,1 + 2,1yaşta ulaşıldığını ve 14 yaşına ulaşan olguların %99,9'unda testis volümünün 4 ml ve üzerinde olduğunu saptamışlardır.

ADOLESANIN FİZİKSELGELİŞİMİ  15 Erkek çocuklarda testislerin büyümesi ile birlikte dış genitalyada değişiklikler gözlenmeye başlar.Daha sonra pubik ve aksiller kıllanma gözlenir.Aksiller kıllanmanın belirmesi pubertenin ortasına rastlar ve bunu androjene duyarlı bölgelerde (yüz,göğüs,sırt,karın ve uylukların üst bölümü) kılların çıkması takip eder. Ses genellikle aksiler kıllanma başladığında ve dış genitalya evresi ilerlediğinde “çatlar”.Adolesan büyüme sıçraması erkek çocuğu erişkin boyutuna ulaştırır ve ikincil cins karakteristikleri sayılabilecek beden şekli değişiklikleri ile eşzamanlı olarak gerçekleşir. Erkek çocuklarda dış genitalya değişiklikleri 9 yaşından itibaren başlayabilmekle beraber 14 yaşına veya sonrasına kadar infantil görünüm söz konusu olabilir.Dış genitalyanın gelişimi bazı çocuklarda 13 yaşında tamamlanabilir ancak geç gelişen çocuklarda gelişim süreci 18 yaşına hatta daha ileri yaşa kadar devam edebilir.

 

Dış genitalyanın gelişimi

Tanner tarafından tanımlanan beş evrede tanımlanır:

Evre 1 : İnfantil durum

Evre 2 : Testisler ve skrotum büyür.Skrotal derinin kıvamı değişir ve pembemsi bir renk alır.

Evre 3 : Penis daha çok boyuna ve enine büyür.Testisler daha büyüktür.

Evre 4 : Penisin hem eni,hem boyu belirgin büyümüş,glans gelişmiştir.Testisler daha büyük,skrotal deri koyu renklidir.

Evre 5 : Erişkin evresi. Tanner evrelemesi testis volümlerinin ölçümünü içermez ancak testis volümleri dış genitalya evreleri arttıkça artar.

Testis boyutlarının Prader orşidometresi ile ölçülerek değerlendirilmesi gerekir.

Dış genitalyanın gelişiminin tamamlanması 5 yıl veya daha fazla sürebilir.Diğer taraftan bu süreç 2 seneden kısa da olabilir.Ayrıca pubertenin başlama yaşı ile dış genitalya değişiklerinin gerçekleşme hızı arasında ilişkisi de yoktur.Yine de puberteye geç giren erkek çocuklarda bu değişikliklerin yavaş seyrettiği söylenebilir. Erkek çocuklarda pubik kıllanma dış genitalya gelişimi başladıktan hemen sonra başlar,nadiren de öncesinde gözlenir. Bazı erkek çocuklarda pubik kıllanma, dış genitalya gelişimi 4.evreye ulaşana dek görülmeyebilir. Erkek çocuklarda pubik kıllanma gelişimi aynı kızlarda olduğu gibi evrelenir.Bazı erkeklerde pubik kıllar ters üçgenin üzerine yayılır; bu durumda evre 6 pubik kıllanmadan sözedilir. ABD'li beyaz erkek çocuklarda pubik kıllanmanın başladığı ortalama yaş 12 olarak belirlenmiştir; bu durumda pubik kıllanmanın belirmesinin en alt sınırının (-2 SS) 9,3 yaş olacağı hesaplanmıştır.

 

Kınık ve arkadaşları 1987'de Türk erkek çocuklarında pubik kıllanmanın ortalama başlama yaşını 12,04 + 1,74 olarak bildirmişlerdir.

Bundak ve arkadaşlarının bu parametre için 2000 yılında bildirdikleri değer ise benzer olup 12,3 + 0,9'dur.Bu araştırıcılar aksiller kılların 13,1 + 1,0 yaşında gelişmeye başladığını saptamışlardır.

Aksiller kıllanmanın belirmesi zirve büyüme hızı ile aynı zamanda gerçekleşir. Bu dönemde pubik kıllanma ve dış genitalyanın gelişimi oldukça ilerlemiştir. Bıyık gelişimi üst dudağın köşelerinde 14,9 yaşında (SS 18 ay) başlar ve 16,2 yaşında (SS 15 ay) yanaklarda sakal gelişimi gözlenir. Çenede sakal, genellikle dış genitalya gelişimi tamamlandıktan ve pubik kıllanma gelişimi başladıktan 3 yıl kadar sonra belirir.

Prof. Dr. Oya ERCAN 16 Neyzi ve arkadaşları pubik kıllanmanın ,aksiller kıllanmanın,bıyık ve sakal gelişiminin ve ses kalınlaşmasının zamanlaması açısından sosyoekonomik farklılıkların etkili olduğunu belirlemişlerdir. Ses 14,5 yaşında (SS 1 yaş) çatlamaya başlar ve 1 yıl kadar sonra mutlaka değişmiştir.Spermarş,sperm yapımının başlaması,genellikle 13 yaşında gerçekleşir.

Aristo 2000 yıl önce spermarşın 14 yaşında gerçekleştiğini şu sözle ifade etmiştir: İki kere 7 yaşında olunca erkek tohum oluşturur. Aynı dönemde jinekomasti ve akne gözlenebilir. Sonuç olarak kızlardan farklı olarak erkek çocuklarda zirve büyüme hızı pubertenin ortasında (dış genitalya Tanner evre 3 ve 4) ve spermarş, aksiller kıllanmanın başlaması ve ses değişikliği ile aynı zamanda gözlenmektedir.